بیمه پیمانی است که بر پایه ی آن شرکت بیمه (بیمهگر) تعهد میکند در برابر مقدار پولی که فرد یا شرکت دیگری (بیمهگذار) به او پرداخت میکند، زیان وارد شده به بیمهگذار را در پی رویدادی ناخواسته جبران کند. پولی را که بیمهگذار به بیمهگر میپردازد، حق بیمه و آنچه را که بیمه میشود، موضوع بیمه مینامند.
*سرمایهگذاری برای آرامش
میزان حق بیمه بر پایه حساب احتمالات تعیین میشود. شرکتهای بیمه سرمایهای را که از بیمهگذاران دریافت میکنند ، در کارهای بازرگانی و خدماتی وارد میکنند تا از پس هزینههای ناشی از زیانهای بزرگ، مانند سقوط هواپیما، غرق شدن کشتی، سیل، زمینلرزه و آتشسوزیهای گسترده برآیند. البته، بیشتر آنها قراردادهایی را به شرکتهای بیمهای بزرگتر و گاهی شرکتهای بینالمللی میبندند و به آنان حق بیمه پرداخت میکنند. بنابراین، آنها با بیمه کردن مردم برایشان آرامش میآورند و خود با بیمه کردن بخشی از سرمایه خود در شرکتهای دیگر به آرامش دست مییابند.
*تاریخ بیمه
همه قومها و تمدنهای کهن کوشیدهاند به شیوهای ، زیانهای رسیده به خود را کاهش دهند. از زمانهای دور ، مردم جواهر و چیزهای ارزشمند خود را برای روزهای گرفتاری نگهداری میکردند و هنوز هم چنین شیوهای وجود دارد. گاهی چیزهای با ارزش را به پرستشگاهها میسپردند و در برابر نگهداری از آنها نیز هزینهای پرداخت میکردند. چنین شیوهای در بین سومریها و بابلیها وجود داشته است.
فینیقیها که کشتیهایشان در دریای مدیترانه به جابهجایی کالا میپرداختند، بیمه کردن را از مردمان بابلی یاد گرفتند. بیمه دریایی را یونانیها و رومیها از فینیقیهای آموختند. سپس بازرگانان ایتالیایی در سدههای میانه (قرون وسطی) به بیمه روی آوردند و بندرهای ونیز، لمباردی و جنوآ در ایتالیا از مراکز اصلی بیمه دریایی در اروپا شد.
ایتالیاییها بیمه دریایی را به انگلستان بردند. سپس در آغاز سده هفدهم میلادی بازرگانان انگلیسی و کشتیداران در کافهای به نام لویدز در نزدیکی بارانداز لندن گرد هم آمدند. آنها از پایهگذاران بنیاد بیمه لویدز شدند که مهمترین مرکز بیمه دریایی شد. این بنیاد اکنون نیز به کار بیمه میپردازد و یکی از بنیادهای مشاوره و پژوهشهای بیمه جهان است.
جدای از بیمه دریایی، بیمههای دیگری نیز در جهان باستان وجود داشته است. برای نمونه، بر پایه نوشتههای جاحظ، نویسنده عرب زبان کتابهای تاریخ باستانی ایران، دولتهای باستانی ایران از خانوادههایی که در آیین جشنهای نوروز ، هدیهای به ارزش 10 هزار درهم یا بیشتر به پادشاه میدادند، در رویدادهای ناخواسته و گرفتاریهای مالی پشتیبانی میکردند.
از جمله بیمههایی که در روزگار گذشته بهویژه در سرزمینهای اسلامی وجود داشته، بیمه بهداشت است.
*بیمههای نوین
گرچه نخستین بیمهها برای کشتیهای باری پی ریزی شده بود، بازرگانان بر آن شدند که در خطرهای دیگر، مانند آتشسوزی نیز با هم شریک شوند. نخستین شرکت بیمه آتشسوزی در سال 1667 میلادی بنیانگذاری شد. سپس، نخستین شرکت بیمه آمریکایی با مشارکت فروشگاهداران در سال 1735 برای پشتیبانی از یکدیگر در برابر آتش گرفتن ساختمانهای چوبیشان به وجود آمد. آن شرکت تنها 5 سال دوام آورد. سپس در سال 1752 بنجامین فرانکلین شرکت بیمه آتشسوزی را در فیلادلفیا بنیانگذاری کرد..
پیامدهای پس از جنگ جهانی دوم به گسترش بیمههای اجتماعی انجامید. بین سالهای 1880 تا 1890 برنامه بیمه اجتماعی در آلمان اجرا شد تا برنامه سوسیالیستها را خنثی کند. در انگلستان نیز هنگامی که قانون بیمه ملی به سال 1911 به تصویب رسید، قانونی گذاشته شد تا کارگران در برابر بیماری، بیکاری و پیری بیمه شوند.
*بیمههای نوین در ایران
واژهی بیمه ، نخستینبار در منابع فارسی در تحفه العالم عبدالطیف شوشتری به معنای اطمینان دادن به شخص به کار رفته است و محمد معین آن را برگفته از بیما، یک واژه هندی یا اردو، میداند. نخستینبار ناصرالدین شاه در 1270 خورشیدی امتیازنامهای را با عنوان “تاسیس اداره حمل و نقل و سازمان بیمه در ایران” به لازار پولیاکف روسی واگذار کرد که به اجرا در نیامد. سپس در زمان احمدشاه قاجار به سال 1289 خورشیدی دو بنیاد روسی نادژا و کافکاز مرکوری (به معنای مریخ قفقاز) فعالیتهای بیمهای خود را آغاز کردند. آرامآرام شرکتهای خارجی دیگری در ایران به راه افتاد که تا 25 سال بازار بیمه ایران را در دست داشتند و در سال 1314 دستکم 29 شرکت بیمه خارجی در ایران فعالیت داشتند.
در سال 1314 خورشیدی به کوشش الکساندر آقایان و علیاکبر داور، شرکت سهامی بیمه ایران با سرمایه دولتی 20 میلیون ریال تشکیل شد. سپس، قانون بیمه در اردیبهشت 1316 خورشیدی به تصویب مجلس شورای ملی رسید و بیمه سازمانهای دولتی به آن شرکت واگذار شد.
در 29 آبان 1322 خورشیدی قانون بیمه کارگران در مجلس شورای ملی به تصویب رسید.
بین سالهای 1329 تا 1343 خورشیدی 8 شرکت بیمه ایرانی خصوصی بنیانگذاری شد و در دولت دکتر مصدق به سال 1331 خورشیدی قانونی برای محدود کردن فعالیت شرکتهای بیمه خارجی تصویب شد. به این ترتیب، از فعالیت شرکتهای بیمه خارجی کاسته شد و بر شکوفایی شرکتهای بیمه داخلی افزوده شد. قانون بیمه اجباری و مسئولیت مدنی دارندگان وسایل نقلیه موتوری در برابر شخص ثالث در بیست و نه دیماه 1347 خورشیدی و قانون بیمه کشاورزان نیز در اسفند همان سال به تصویب رسید. همچنین، در سال 1349 خورشیدی مدرسه عالی بیمه برای پرورش نیروی فنی صنعت بیمه کشور بنیانگذاری شد تا افراد کارآزموده در اختیار شرکتهای بیمه درآیند و به هممیهنان خود خدمت کنند.
با تصویب قانون تاسیس بیمه مرکزی در 30 خرداد 1350 فعالیتهای بیمهای در ایران در نظارت قانونی بیشتری قرار گرفت.
پس از پیروزی انقلاب اسلامی، شورای انقلاب در 4 تیرماه 1358 همه شرکتهای بیمه ایرانی را ملی اعلام کرد و بر پایه اصل 44 قانون اساسی، همه کارهای بیمهای زیر نظر دولت قرار گرفت.
منبع مطالب: http://www.yjc.ir/