متروی تهران به مجموعه قطارهای شهری تهران و همچنین «شرکت راه آهن شهری تهران و حومه» گفته می‌شود. در حال حاضر این قطارها در پنج خط اصلی در حال تردد هستند که چهار خط آن (۱و۲و۳و۴) درون شهری یک خط دیگر (۵) نیز بین‌شهری (میان کرج و تهران) می باشند. تا پایان شهریور ماه سال ۱۳۹۴ مسافت خطوط متروی بهره‌برداری‌شده برابر ۱۶۳ کیلومتر بوده‌است و تعداد واگن‌های فعال در مترو تهران بیش از ۱۰۰۰ واگن می‌باشد که روزانه بیش از ۱٬۸ میلیون مسافر را جابجا می‌کنند.
اگرچه طرح‌های اوّلیه متروی تهران در زمان سلطنت محمدرضا شاه پهلوی ریخته شد، اما به طور رسمی از سال ۱۳۷۷ شروع به کار کرد. نخستین مسیر فعال، مسیر شماره ۵ مترو بود که بین تهران و کرج مسافر جابه‌جا می‌کرد و در ۱۶ اسفند ۱۳۷۷ فعالیت خود را آغاز کرد.
خطوط در حال کار
تا پایان شهریورماه ۱۳۹۴ متروی تهران با چهار خط درون شهری و یک خط برون شهری به شرح ذیل در حال سرویس دهی می‌باشد:
۱- خط یک به طول ۳۹ کیلومتر با۲۹ ایستگاه از ایستگاه تجریش واقع در ابتدای خیابان شریعتی تا ایستگاه کهریزک واقع در ضلع جنوب شرقی بهشت زهرا ادامه دارد: این خط پس از شروع از میدان تجریش طول خیابان شریعتی را به سمت جنوب طی کرده و با رسیدن به تقاطع خیابان میرداماد به سمت غرب متمایل شده و در طول این خیابان امتداد مسیر می‌دهد سپس در اواسط خیابان میرداماد مجدداً به سمت جنوب متمایل گشته و با عبور ازاراضی عباس‌آباد به ابتدای خیابان دکتر مفتح می‌رسد و در طول این خیابان تا میدان هفت تیر امتداد مسیر می‌دهد. سپس وارد خیابان مفتح شده و در طول این خیابان و خیابان سعدی امتداد می‌یابد. در حوالی خیابان اکباتان به سمت غرب متمایل شده و به میدان امام خمینی می‌رسد. سپس در طول خیابان خیام حرکت کرده ، با رسیدن به محدوده خیابان شوش از زیر زمین خارج می‌شود و به موازات خطوط راه آهن سراسری تهران- مشهد تا شهر ری حرکت می‌نماید. سپس بار دیگر به سمت غرب متمایل شده و به بهشت زهرا و مرقد امام می‌رسد و با طی کردن ضلع غرب بهشت زهرا به سمت شرق متمایل شده و در انتها به ایستگاه کهریزک خواهد رسید. این خط در شهید بهشتی با خط سه، در ایستگاه هفت تیر با خط در حال احداث شش، در ایستگاه دروازه دولت با خط چهار، در ایستگاه امام خمینی با خط دو و در ایستگاه مولوی با خط در حال احداث هفت تقاطع دارد.
۲- خط دو به طول ۲۴ کیلومتر با ۲۲ ایستگاه از ایستگاه فرهنگسرا واقع در خیابان جشنواره جنب فرهنگسرای اشراق تا ایستگاه تهران (صادقیه) واقع در ضلع جنوب غربی فلکه دوم صادقیه ادامه دارد : این خط پس از آغاز در خیابان جشواره وارد بزرگراه رسالت شده و پس از طی مسیر به سمت غرب در حوالی میدان رسالت به سمت جنوب غرب متمایل شده و در طول خیابان نظام آباد امتداد مسیر می‌دهد. سپس به میدان ابن سینا رسیده و از آنجا تا میدان بهارستان به سمت جنوب حرکت می‌کند. سپس بار دیگر به سمت جنوب غرب متمایل شده و پس از طی مسیر در امتداد خیابان اکباتان به میدان امام خمینی، می‌رسد. از میدان امام خمینی به سمت غرب در طول خیابان امام خمینی تا میدان حر حرکت کرده ، در حوالی این میدان به سمت شمال غرب متمایل می‌شود و با عبور در امتداد خیابان‌های دانشگاه جنگ و آذربایجان به خیابان آزادی می‌رسد و از طریق بلوار تیموری و خیابان گلاب به میدان صادقیه (آریا شهر) می‌رسد. این خط در ایستگاه شهید باقری با توسعه شرقی خط چهار، در ایستگاه امام حسین (ع) با خط در حال احداث شش، در ایستگاه دروازه شمیران با خط چهار، در ایستگاه امام خمینی با خط یک، در ایستگاه دانشگاه امام علی(ع) با ایستگاه در حال احداث خط سه، در ایستگاه شهید نواب صفوی با خط در حال احداث هفت، در ایستگاه شادمان با خط چهار تقاطع داشته ، در نهایت در انتهای خط و در ایستگاه تهران (صادقیه) به صورت تبادلی به خط پنج متصل می‌شود.
۳- خط سه به طول ۳۷ کیلومتر با ۱۴ ایستگاه از ایستگاه قائم تا ایستگاه آزادگان ادامه دارد: این خط از ایستگاه قائم واقع در شهرک قائم در شمال شرق تهران آغاز شده ، در طول بزرگراه ارتش ادامه می‌یابد. سپس به سمت جنوب غربی متمایل شده و به میدان نوبنیاد می‌رسد. در ادامه با عبور از زیر بزرگراه صیاد شیرازی به صورت شمال به جنوب به میدان گلبرگ رسیده، به سمت غرب در طول خیابان شهید بهشتی امتداد مسیر داده ، سپس وارد خیابان ولعیصر می شود و در طول خیابان ولیعصر و به سمت جنوب تا میدان راه‌آهن ادامه مسیر داده ، سپس به سمت فرودگاه قلعه مرغی و بزرگراه آزادگان در جنوب غربی تهران متمایل و به ایستگاه آزادگان منتهی می‌گردد. خط سه مترو در ایستگاه شهید بهشتی با خط یک، در ایستگاه میدان ولیعصر با خط در حال احداث شش، در ایستگاه ولیعصر با خط چهار و در ایستگاه(در دست احداث ) دانشگاه امام علی(ع) با خط دو تقاطع خواهد داشت. ایستگاه متروهای احداث شده در خط سه مترو تهران عبارتند از:شهرک قائم، نوبنیاد، شهید زین الدین، شهید بهشتی، میرزای شیرازی، شهید دکتر فاطمی، میدان ولیعصر، تئاتر شهر، منیریه، راه آهن، جوادیه، زمزم، شهرک شریعتی، عبدل آباد، آزادگان(۱۵ ایستگاه).
۴- خط چهار به طول ۲۱ کیلومتر با ۱۸ ایستگاه از ایستگاه شهید کلاهدوز واقع در انتهای خیابان پیروزی بزرگراه اسبدوانی تا ایستگاه اکباتان (ارم سبز) واقع در بلوار فردوس انتهای خیابان شقایق جنوبی ادامه دارد: این خط پس از شروع از بزرگراه اسبدوانی در طول خیابان پیروزی (فرح آباد) به سمت غرب امتداد مسیر داده ، پس از رسیدن به میدان شهدا به سمت شمال غرب متمایل می‌شود و با عبور از زیر خیابان ایران و میدان ابن سینا به خیابان انقلاب می‌رسد. بخش عمده‌ای از این خط از زیر خیابان انقلاب و آزادی می‌گذرد و پس از رسیدن به میدان آزادی در امتداد جاده مخصوص کرج ادامه مسیر داده ، با رسیدن به شهرک اکباتان به سمت شمال تغییر مسیر می دهد و با عبور در امتداد بزرگراه ستاری به بلوار شقایق منتهی می‌گردد. این خط در میدان شهدا با خط در حال احداث شش، در ایستگاه دروازه شمیران با خط دو، در ایستگاه دروازه دولت با خط یک، در ایستگاه ولیعصر با خط سه، در ایستگاه توحید با خط در حال احداث هفت و مجدداً در ایستگاه شادمان با خط دو تقاطع دارد.
۵- خط پنج (خط برون شهری) به طول ۴۲ کیلومتر با ۱۱ ایستگاه از ایستگاه تهران (صادقیه) واقع در ضلع جنوب غربی فلکه دوم صادقیه تا ایستگاه گلشهر واقع در گلشهر کرجادامه دارد. این خط موازی آزادراه تهران-کرج عبور می‌کند.
مسیریابی درمتروی تهران
برای این که در ترافیک سرسام آور تهران گرفتار نشوید، یکی از بهترین راهکارها سفر با مترو است. متروی تهران با جابجایی بیش از 3 میلیون مسافر در روز، مشکل رفت و آمد بسیاری از کارمندان، دانشجویان و دانش آموزان را حل کرده و تا حد زیادی از بار ترافیکی این کلان شهر کاسته است.
برای مسیریابی بهتر و اطلاع از وضعیت ایستگاه ها، اپلیکیشنی تحت عنوان “مترو تهران” در سایت «شرکت راه آهن شهری تهران و حومه» به نشانی: Metroapp.ir برای سیستم عامل های iOS و اندروید عرضه شده است که در ادامه مطلب با امکانات آن بیشتر آشنا می شویم.
با اشاره روی نام هر ایستگاه، صفحه مخصوص به آن باز خواهد شد. در این صفحه قادرید از اطلاعاتی مثل آدرس دقیق ایستگاه، زمان بندی حرکت قطار، مراکز مهم اطراف و خطوط اتوبوس و تاکسی مربوط به هر ایستگاه با خبر شوید.
پایین همین صفحه هم امکانات هر ایستگاه ذکر شده است؛ مثلاً با مراجعه به منوی ایستگاه صادقیه می توانید از وجود سرویس بهداشتی، پارکینگ، دستگاه خود پرداز، فوریت های پزشکی، غرفه اغذیه و امکانات دیگرش مطلع گردید.
قابلیت دیگر مترو تهران مسیر یابی است. مسیر یابی را در این اپلیکیشن می توانید به دو صورت انجام دهید: بر اساس ایستگاه یا مکان. مسیریابی بر اساس ایستگاه بدین شکل است که شما ایستگاه مبدا و مقصد را به اپلیکیشن خواهید داد. آنگاه با فشردن آیکون جستجو، اپلیکیشن نزدیک ترین مسیر برای رسیدن به ایستگاه مورد نظر را به شما پیشنهاد می کند.
جستجو بر اساس مکان به مراتب قابلیت مفیدتری به شمار می رود. مثلاً برای این که بدانید نزدیک ترین ایستگاه مترو به پارک دانشجو کجاست، کافیست نام آن را در این قسمت وارد کنید تا اپلیکیشن نزدیک ترین ایستگاه را که ولی عصر است به نمایش درآورد.
دیگر امکانات اپلیکیشن یاد شده نیز شامل نقشه کامل مترو و نمایش نزدیک ترین ایستگاه ها به شما روی نقشه های گوگل است. بنابراین با نصب این اپلیکیشن هر جای تهران که باشید، به سادگی نزدیک ترین ایستگاه مترو را پیدا خواهید کرد.
